Toneelles

Door Eric Mijnster

Ze stond te wachten in de hal en keek verward om zich heen. Na een aantal jaren op een reguliere basisschool was ze op haar zevende op DOE040 – Democratisch Onderwijs Eindhoven – terechtgekomen. Het idee van DOE: leven in vrijheid en leren door het volgen van je eigen nieuwsgierigheid. DOE was net opgericht en geopend en het meisje behoorde tot de eerste lichting leerlingen. Met enig ongeduld keek ze rond. “En nu?” dacht ze. Ze wachtte op het moment waarop iemand haar zou vertellen dat ze iets moest gaan doen.

Zo had ze dat geleerd op de reguliere basisschool: de volwassenen geven de opdrachten en de kinderen voeren het uit. Na enkele jaren naar de juf en meester luisteren zat die uitvoerende rol al zo in haar systeem dat ze vergeten was dat het anders kon. Ze was vergeten dat ze zelf iets wilde. Zonder het te beseffen was het speelse kind verandert in een passief en volgzaam mens dat afstand had genomen van het uiten van haar creativiteit. Daar stond ze dan, te wachten. Op een plek waar niemand haar zou vertellen wat ze moest gaan doen.

Op DOE werd het patroon van wachten op op te volgen instructies rigoureus doorbroken. Het meisje kreeg de touwtjes van haar leven weer in eigen handen, en haar eerste reactie was wat onwennig. Eén van de meest vruchtbare gemoedstoestanden volgde: verveling.

Democratisch onderwijs werkt op basis van zogeheten ‘kringen’ waarin besluiten worden genomen. In die kringen heeft ieder lid van de school een gelijkwaardige stem, ongeacht de leeftijd. De ‘schoolkring’ is het hart van de school en komt wekelijks bijeen om nieuwe regels (moties) te behandelen, en daar kan dus letterlijk iedereen over meebeslissen. DOE werkt met de consent-methode. Dat wil zeggen dat een motie enkel wordt aangenomen als alle aanwezigen ‘consent’ gaan en daarmee aangeven dat ze geen overwegend beargumenteerd bezwaar hebben. De te bespreken moties worden van tevoren gecommuniceerd. Ben je niet aanwezig? Dan was iets anders op dat moment blijkbaar belangrijker en beslis je niet mee.

Via de schoolkring zien ook hulpkringen het licht. Zij krijgen dan het mandaat om besluiten te nemen over specifieke onderwerpen. Zo is er op DOE onder andere een redactiekring, een boerderijkring en een gamekring. Iedereen die een bepaald initiatief voor ogen heeft en neemt, kan zo’n kring in het leven roepen. Sommige kringen bestaan sinds de oprichting van de school en andere kringen worden na een korte periode van enthousiasme weer op non-actief gesteld. Het kan allemaal, naar gelang de innerlijke vonk van de mens. Dat is de dynamiek van school.

Het meisje dat in de hal stond te wachten, besloot na enige tijd van verveling iets te doen wat ze leuk vond. En, ja: dat vond ze leuk. Vervolgens kwam ze weer terug naar de hal. Nog steeds was daar niemand die haar vertelde dat ze iets moest gaan doen. Daarom koos ze er opnieuw voor om iets leuks te doen. Hoe onwennig ook. Eigenlijk beviel het haar wel. Ze ging opnieuw iets leuks doen. En opnieuw. En opnieuw.

Inmiddels is het 3 jaar later. Voor het tienjarige meisje is het een gewoonte geworden om haar hart te volgen en haar creativiteit de vrije loop te laten. Dat doet ze dagelijks. Daar heeft ze alle tijd voor. Zo rollen haar zelf geknutselde en geschreven weekbladen als warme broodjes het atelier uit en verschenen we tijdens het jaarlijkse zomerfeest met een gemêleerd gezelschap op het podium om een fantasierijke versie van Roodkapje te spelen. Tijdens het repeteren van het toneelstuk werd het volgende ‘leuks’ geboren. Toneelles.

Samen met mij schreef ze een motie voor een toneelkring. Afgelopen maandag presenteerden we ons voorstel aan de schoolkring en gingen alle aanwezigen opgetogen ‘consent’. Een high-five later zetten we onze eerste les in elkaar en op dinsdag stonden we voor een groep kinderen met leeftijden tussen de 5 en de 14 jaar. Om de beurt leidden we de fanatieke acteurs door de oefeningen heen. We hebben er allemaal van genoten. Het meisje dat ooit in de hal stond, verward om zich heen keek en uit verveling maar iets leuks ging doen, is de grondlegger van een nieuw DOE-hoogtepunt: toneelles, elke dinsdag om 14.00u.