Vraag eens iets anders op een verjaardag
Door: Jacqueline van Ewijk
De meest gestelde vragen op een verjaardag aan een kind zijn de volgende: ‘Hoe gaat het op school? Heb je goede cijfers? Ga je over dit jaar? Weet je al wat je na school wil gaan doen?’ Het impliceert dat het leven van een kind alleen uit school bestaat, of je daar goed presteert en of je wel weet wat je daarna moet gaan doen. Er kleven nogal wat nadelen aan deze vragen. Want wat als het helemaal niet goed gaat op school, dat je cijfers niet voldoende zijn of dat je gepest wordt. Of dat je al weet dat je niet overgaat, ‘dan zal het wel aan jezelf liggen en had je harder moeten werken?’ Veel kinderen werken heel hard, willen heel graag, en toch lukt het niet. Vanwege zeer uiteenlopende redenen. Ook dat is realiteit. Wat doe je als kind als je zo’n vraag gesteld wordt? Je gaat dan bij zo’n vraag maar zeggen dat het goed gaat en probeert zo snel mogelijk weg te komen bij die persoon.
Ik heb een beter idee. Het bestaat uit twee onderdelen:
1. Vraag eens iets anders aan een kind. Wat zijn je interesses buiten school? Waar word je blij van? Sport, dansen, paarden, feesten, fietsen, film kijken, gamen? Kun je me uitleggen hoe Minecraft werkt? Wat zou je willen veranderen in de wereld (of op school :-))? Hoe zou je ideale leven eruit zien? Vraag eens of een kind het leuk vind als je iets over je eigen werk of leven vertelt. Of het werk dat je opa deed… Ik noem maar wat. En als je dan al iets vraagt over school, vraag dan iets wat écht ergens over gaat. ‘Vind je het leuk te vertellen over de leukste les die je ooit gehad hebt op school? Wat vind je het meest interessant op school? Wie is je leukste leraar en waarom dan?’ Of gewoon een hele open vraag ‘Vind je het leuk om iets over school te vertellen?’ En ‘nee’ is dan ook een geldig antwoord en niet onbeleefd, je vraagt het immers.
2. Een ander punt is de taak van de ouders. Leer je kinderen dat ze niet op elke vraag hoeven te antwoorden. Mensen stellen die vragen uit een soort gewoonte. Het is een soort kopieergedrag. Als je geen zin hebt om te antwoorden op dit soort vragen, doe dat dan niet. Om dan toch beleefd en sociaal geaccepteerd te blijven, leerde ik mijn kinderen en de leerlingen op school dat je de vragen beantwoord met een wedervraag. Of je antwoord met een verhaal wat je wel wilt delen. Neem van mij aan dat kinderen niet gaan vragen ‘Hoe ging je laatste functioneringsgesprek? Was je baas tevreden over je? Krijg je salarisverhoging of vind je dat je al genoeg verdiend? Ga je nog promotie maken? Ben je wel eens ontslagen?’ Kinderen kunnen namelijk hele leuke vragen stellen over iemands leven en werk.
Kinderen stellen heel graag vragen, maar krijgen vaak de kans niet. Ze zijn al vertrokken als iemand de ‘standaard vragen’ stelt. Het is vaak geen echte interesse van de volwassenen. Deel als volwassene je interesses, hobby’s, ideeën en visie op de wereld. Uiteraard op gepast niveau voor de leeftijd van het kind wat je tegenkomt en check of het kind wel geïnteresseerd is in jou. Mijn ervaring thuis en in de school is dat je ook – of juist – met kinderen van 4 jaar hele boeiende gesprekken kunt hebben over het leven en de wereld. Vaak zelfs boeiender en meer inspirerend dan met volwassenen.
Misschien zegt dit ook iets over de constante noodkreet dat HET ONDERWIJS moet veranderen. Misschien zoeken we wel op de verkeerde plek. Moet niet het onderwijs veranderen, maar moeten WIJ veranderen. Als we met een andere mindset, met andere ogen onze kinderen gaan zien, ze serieus gaan nemen, ze echt betrekken, we echt geïnteresseerd zijn in wie ze zijn, dan gaan de kinderen ook laten zien wie ze zijn. Zij zijn degene die de vragen moeten gaan stellen op school. Niet de leraren in toetsen en examens. Van vragen stellen kun je heel veel leren. Iedereen weet dat je dingen beter leert als het je echt interesseert. Iedereen is op zoek naar de intrinsieke motivatie van leerlingen. Als je alsmaar druk bezig bent heel veel kennis over te dragen en daarmee veel van en aan de kinderen vraagt, trekt de intrinsieke motivatie zich terug. Als volwassenen zich voordoen alsof ze allemaal beter weten dan jij gaan de meeste kinderen dat geloven.
Gelukkig een groot aantal niet, een deel daarvan kiest voor onze school. Ze vragen de vrijheid om zelf dingen te ontdekken, zelf de vragen te stellen. Niet alleen over het opgelegde curriculum, maar juist de hele breedte van het leven. Ze willen vooral ook zichzelf leren kennen. Wie ben ik, hoe verhoud ik me tot de ander en tot de wereld? Alleen in echte zuivere ontmoeting met dat alles komt een kind tot eigen ontdekkingen, antwoorden en kan een zelfbeeld vormen wat reëel is en vooral moet voldoen aan de eigen eisen en doelen die het zich stelt.
