Het geheim? Ruimte en oprechte aandacht in het onderwijs
Goed, ook ik ga een poging doen. We kunnen eindeloos benoemen wat er allemaal niet goed gaat in het onderwijs maar laten we elkaar inspireren wat er wel goed gaat. Waarom is onze school zo succesvol en hebben we minder last van het lerarentekort en zijn de leerlingen gemotiveerd om naar school te komen?
Geef kinderen de ruimte om ook aandacht voor elkaar te hebben.
Eerst wat feiten;
DOE040 is een Democratische School, gestart in 2014 met 12 leerlingen.
Het is (helaas) een particuliere school (vanwege de pedagogische vrijheid hier toch voor gekozen).
Nee, we zijn geen commerciële organisatie – we werken ver onder de kostprijs. Gewoon omdat we het willen voor de kinderen en geloven in wat we doen. We worden er allemaal gelukkiger van. We organiseren veel vanuit weinig financiële middelen.
De meeste ouders die het echt willen krijgen het financieel voor elkaar om deel te nemen in de school. Liever zagen we dat de overheid ook voor deze kinderen het onderwijs bekostigd. Vrije toegang tot het onderwijs is immers een ‘schaars recht’. Dit valt te lezen in de internationale rechten van het kind.
Momenteel zijn er 128 leerlingen in de leeftijd van 4 t/m 21 jaar in de school.
Er staan ruim 100 leerlingen op de wachtlijst.
Er zijn al ruim 140 leerlingen uitgestroomd.
Ja, ze leren lezen, schrijven en rekenen en een deel volbrengt reguliere (staats)examens. Overigens niet altijd via formele lessen.
Nee, niet in een vaste klas of groep en niet allemaal op hetzelfde moment.
Er zijn geen vastgestelde groepen, klassen en er is geen gezamenlijk rooster.
Schoolgenoten maken hun eigen programma, planning en afspraken en soms valt dat samen met anderen.
Er is dus heel veel vrijheid maar geen grenzeloosheid. Respect is een basisvoorwaarde om samen te leven in de school.
Docenten en begeleiders stemmen hun activiteiten af op de (ontwikkel)behoefte van de leerlingen binnen de mogelijkheden van een school en de wereld daaromheen.
Wij houden evenveel van studenten die hun diploma halen als van degene die ondernemer worden, gaan werken, reizen of wat dan ook gaan doen na DOE040.
Het blijkt dat mensen graag in onze school willen werken. Wij ervaren geen lerarentekort. Hooguit missen we een eerstegraads docent die niemand kan vinden.
Want wat blijkt; je kunt NIET niet leren, iedereen wil iets van het leven maken. En daar werken wij aan mee.
Wat is ons geheim? Jongeren krijgen ruimte en tijd, docenten en begeleiders krijgen ruimte en tijd. Lagere school, middelbare school we hebben samen jaren en jaren de tijd. Er is geen haast en geen schoolstress. Geen cijfers (behalve als je wilt) en zitten blijven bestaat niet. Uiteraard zorgt het leven zelf voor voldoende tegenslag en stress waar we allemaal mee te maken krijgen. Daar leren we allemaal van.
Ouders ervaren een ontspannen kind dat graag naar school gaat. Aan tafel geen ruzie en stress over huiswerk of tegenvallende cijfers, geen zorgen of we blijven zitten. Ouders kunnen over andere onderwerpen praten met hun kinderen in plaats van alle focus op formele schoolresultaten. Wat een enorme frustratie als je, als jong mens, op één vak blijft zitten of zakt. En dat je dan álles over moet doen. Wie heeft dat in hemelsnaam bedacht? En wie houdt het in stand? Toch ook een kanttekening; ook wij nemen kinderen aan die elders veel problemen ontwikkeld hebben. Faalangst, een negatief zelfbeeld, dyslexie, dyscalculie en depressiviteit. Regelmatig hoogbegaafde kinderen die denken dat ze dom zijn. Uiteraard hoeft dat niet aan de vorige school te liggen. Het kan een combinatie van andere factoren zijn. Niet iedereen is altijd vrolijk bij ons. Het is gewoon het echte leven met alle uitdagingen erbij.
Als we al doelen hebben in de school is het dat we de kinderen ontspanning wensen en zoals Korczak al stelde ‘elk kind heeft recht op een fijne dag’. Alles wat we doen, wat binnen de wet mogelijk is, staat in het teken van de internationale rechten van het kind. Omdat we geen vast programma hebben, kunnen kinderen elkaar de hele dag in vrijheid ontmoeten. Je ziet dat zij zich natuurlijk groeperen rondom verschillende interesses waardoor er steeds een diverse groep ontstaat van mensen die samen iets leuk en boeiend vinden. Niemand wordt gedwongen te leren. Ze hebben de tijd om te ontdekken wie ze zelf zijn en wie de ander is. Het kost tijd om de complexe patronen tussen (groepen) mensen te leren begrijpen en je er toe te verhouden. Ze spelen heel veel en leren zich helemaal suf in het spel, jarenlang. Tot het moment komt dat ze serieus na gaan denken over hun toekomst. Dan ontstaat vanuit intrinsieke motivatie de behoefte aan meer vorm en richting.
Zo blijft leren leuk. Ze hebben aandacht voor elkaar en aandacht voor wat ze (willen) leren. Uiteraard zijn wij als volwassenen gelijkwaardige deelnemers aan dit proces. Onze kennis en ervaring kan hierbij van pas komen en op zijn plaats zijn. De balans tussen dit inbrengen en juist even inhouden maakt dat de jonge mensen zelf ontdekkingen doen. Het mag even duren, want weet je nog – we hebben geen haast. Het zelf een ontdekking heeft zo’n grote positieve impact op het zelfbeeld van elk mens, dat we dit jongeren ook gunnen.
Omdat wij als docenten en begeleiders niet continu nodig zijn voor het leiden van een klas, orde houden of administratie verwerken, hebben ook wij veel tijd om in plaats van een 10-minuten gesprekje over de leerresultaten, een gesprek van een uur voeren met ouders en hun kind samen. En dat minimaal één keer per jaar maar soms zo veel als nodig. Ook tijd om met een kind te praten als er iets mis is, of nieuwe plannen besproken worden waar we bij kunnen helpen. Oprechte aandacht en tijd voor zowel schoolgenoten als de ouders.
Misschien ligt hier wel een stukje van de oplossing voor veel kinderen. Vast niet voor alle kinderen maar als het leidt tot meer geluk en minder thuiszittende kinderen dan ben ik al heel tevreden. Wil je na het lezen van dit verhaal eens een kijkje nemen in de school, begin dan eens met dit filmpje. Of bestel het boek ‘Je moet het wel durven’.
