In een democratisch land verwacht je toch ook democratische scholen?
Door: Jacqueline van Ewijk
Ik ben blij dat wij in een vrij land wonen. Uiteraard klagen veel mensen over ‘de politiek’, over van alles en nog wat en er is altijd wel iets waar je ontevreden over kan zijn. Toch ben ik blij dat ik in een democratisch land woon waar ik vrij ben mijn eigen keuzes te maken. Zeker ten opzichte van mensen in sommige andere landen.
In een democratisch land verwacht je democratische scholen. We leiden immers kinderen op om later, als ze groot zijn een zelfstandige, verstandige en zelfredzame burger te zijn. Als ik om me heen kijk, is dat maar matig gelukt. Voor zo’n welvarend land zijn er te veel mensen die het alleen en met elkaar niet zo goed redden. Er zijn 16.000 geregistreerde thuiszitters, kinderen die niet naar een school kunnen. Terwijl we allerlei vormen van scholen hebben en ook nog eens vrij zijn om zelf een school te starten. Dat is redelijk uniek in de wereld. De toename van mensen die antidepressiva slikken neemt gestaag toe, vooral ook jongeren onder de 18 jaar. Lange wachtlijsten bij de jeugdzorg en te veel kinderen die niet goed kunnen lezen en/of rekenen. Hoe kan dat nou na 12 tot ca 16 jaar onderwijs?
Daarnaast hoor ik ondernemers klagen dat veel jonge mensen die in hun bedrijf komen verwend zijn, eisen stellen en ze nog helemaal intern opgeleid moeten worden. Ondertussen willen mensen wel allemaal veel geld verdienen. Dat is blijkbaar het mantra; goed leren, hoge punten halen, naar zo hoog mogelijk onderwijs en dan vind je die baan, verdien je veel geld en ben je gelukkig. Ik snap niet dat er nog steeds mensen zijn die dat geloven. Kijk om je heen.
Waarom is er geen gelegenheid op de Nederlandse scholen om met je vrijheid om te leren gaan? Ik zeg altijd als je iemand veel wilt leren over aardrijkskunde kun je daar over praten, les geven, boeken geven. Maar als je iemand wil leren wat vrijheid is en hoe je daar verantwoordelijkheid voor kunt nemen, moet je hem of haar vooral veel vrijheid geven. Pas dan kun je zien of iemand ook die verantwoordelijkheid neemt of daar nog iets te leren heeft.
Als we willen dat kinderen keuzes kunnen maken en verantwoordelijkheid (leren) nemen, moeten we kinderen daar ook de ruimte voor geven. Leren wat je mening is, wat je voelt, waar je grenzen liggen, waar de grenzen van de ander liggen om vervolgens je stem te gebruiken dit alles met respect te delen met anderen. En niet zoals in de politiek in de sfeer van voor en tegen of winnen en verliezen maar gewoon samen! Win-win, waarbij de besluiten gedragen worden en iedereen er mee kan zijn. De uitspraak is dat je niet iedereen tevreden kan maken. Ik denk wel tevreden genoeg om een besluit te dragen. Door niet meer te werken met een systeem waar mensen voor of tegen stemmen maar waar door middel van een consent een gedragen besluit genomen wordt kan de wereld werkelijk veranderen. We kunnen beginnen bij het begin en dat is school.
Leer kinderen hun stem op een respectvolle wijze te gebruiken vanuit vrijheid. Help ze bij het nemen van verantwoordelijkheid en geef ze vooral veel tijd samen! Ze leren niet alleen van juffen en meesters. Ze leren vooral heel veel van elkaar, ouders, omgeving en internet en inderdaad ook van juffen en meesters. Maar de situatie nu, dat leerkrachten of docenten de hele dag voor jou bepalen wat je moet doen, hoe je rooster is, wanneer je mag eten en drinken, wanneer je naar de wc mag, bij wie je in het groepje moet, wanneer je je moet bewijzen met een toets, dat je moet sporten terwijl kinderen je uitlachen, omdat je misschien onhandig bent of wat dikker dan de rest. Wat doet dat met een jong mens? Wat een frustratie bouwt daar op! En wanneer komt dat er weer uit? Vaak jaren later en we leggen geen verband.
Dus ik zeg vanaf morgen elke nieuwe school die in Nederland start is democratisch. Kinderen krijgen een gelijkwaardige stem. Ze krijgen vrijheid om zich naar eigen aard en authenticiteit te ontwikkelen. Geen dwang zonder gelijkwaardige afspraken. Ze zijn vrij om van elkaar te leren. Te ontdekken wie ze zijn, welke talenten en welke competenties ze hebben. Democratisch onderwijs bestaat al meer dan 100 jaar. Het is geen experiment, het werkt en heeft zich al lang bewezen.
Onze school bestaat nu 6 jaar en ik zie het elke dag gebeuren. Kinderen die me aankijken en zeggen ‘mag ik echt zeggen wat ik wil? Mag ik echt gaan proberen mijn droom waar te maken? Krijg ik echt tijd om met andere kinderen te zijn en niet continue bekeken door volwassenen die eisen aan me stellen? Heb jij echt vertrouwen in mij, dat ik knap ben en heel goed ben in de dingen die bij me passen? Help jij mij echt mijn ouders te vertellen dat ze hun verwachtingen los mogen laten en in vertrouwen mogen zijn dat ik mij ga ontwikkelen? Mag ik echt buiten zijn als ik dat wil? Mag ik zoveel bewegen als ik wil, als mijn hele lichaam daarom schreeuwt? En zo stellen ze me wel 100 vragen op een dag en het antwoord op al deze vragen is JA!
